امام علی علیه السلام

چه زشت است که هنگام نیاز، انسان از روی خواری در برابر دیگران فروتنی نماید ، و در هنگام داشتن با دیگران بی مهری نماید .

مَا أَقْبَحَ الْخُضُوعَ عِنْدَ الْحَاجَة وَ الْجَفَاءَ عِنْدَ الْغِنَى

نهج البلاغه

• یکی از فضائل اخلاقی برای انسان عزت نفس است ، عزت نفس به این معنا است که انسان برای خود احترام و ارزش قائل باشد ، و از هر سخن ورفتاری که باعث شود نزد مردم از ارزش او کاسته شود و مورد بی احترامی قرار گیرد ، بپرهیزد ، گرچه گاه شرایطِ روزگار و شدت و سختی زندگی ، موجب می گردد انسان در برابر دیگران از روی حقارت وذلّت ، کوچکی و سرافکندگی نماید ، که این رفتار عزت نفس او را از بین خواهد برد ، البته باید توجّه داشت ، تواضع در برابر دیگران در عین بهره مندی از عزت نفس ، رفتاری اخلاقی می باشد و با فروتنی از روی ذلّت وخواری تفاوت خواهد داشت .
• از سوی دیگر انسان های کم ظرفیت ، هنگامیکه دارایی آنان افزوده می شود و خود را بی نیاز می پندارند ، به جای مساعدت و کمک به دیگران به خصوص کسانیکه رابطه ی نزدیکی با آنان دارند ، از روی غرور و خود بزرگی بینی با آنان بی مهری نموده وحاضر به دستگیری ویاری آنان نبوده ، و آنان را از خود می رانند ، که این صفت نیز از ویژگی های ناپسند اخلاقی می باشد .

پرسش : چه نوعی از فروتنی ، از صفات ناپسند اخلاقی می باشد ؟

پاسخ : هنگامیکه انسان نیازی داشته و از روی حقارت و خواری ، در برابردیگران فروتنی نماید ودست نیاز به سوی آنان بگشاید